Posts about theater

Verfluisterd in stilte*

april 16th, 2020

Het besluit is genomen om aan de andere kant te staan
Beelden te maken van inzakkende mensen
Gebogen, klaar om te starten
Klaar om te staren, te fluisteren, te dansen, te buigen
Maar waarvoor buig je?
Waar sta je voor klaar?
Wat ontvouw je?
Wat ontvouwt zich voor je voeten?

Een podium voor de man met vragen voor Valerie, voor ons
Over mannelijkheid, over het gebrek van de man
Stelt de vraag, maar luistert niet meer naar antwoorden
Het mannelijk gen is gebrekkig te noemen
Machinaal op te schrijven wat de woorden zijn
Maar niet wat ze betekenen

De houding, verkrampte verhoudingen
En een knip in de vingers vergroot de bühne
Verkleint de ruimte om te vluchten
Uit de wereld waar je invalt
Waar je uit wilt groeien als berkenbomen
Als de asfaltweg naar de horizon
Het pad door de modder

De wereld van de witte muur, witte deur, witte deurpost
Het systeem waar je uit wilt ontsnappen
Dat afgeschaft zal moeten worden, ontvouwt zich
In alledaagse verontschuldigingen en starbucks coffee

Opgewonden gedacht, ongecontroleerd doorgedraaid
Van het uittrekken van kleding tot de mannelijke bevrediging
In een paar seconde fantasie. ‘Mag dit wel?’, denkt de man
Het tuig, het vrouwelijk tuig zet daartegenover
De goten en gaten, om vanuit daar tegen te werken
De maatschappij te verzieken, de man te verzwakken
Het verkrampte verleden, lusteloos aanschouwt in het heden
Radicaal ingezakt verkrampte beelden
Vergezocht, verfluisterd in stilte

* Door Jochem Naafs. Geïnspireerd door SCUM/TUIG door Espen Hjort. Utrecht: Het Huis, 16 oktober 2019

Rimpelingen

november 22nd, 2011

Hallo. Met Jan Klaassen.
Ik zou wel iemand aan de telefoon willen krijgen.
Ik heb een computer. Dat is ook de reden dat ik bel.
Sinds kort ben ik aangesloten op internet, daar kan ik…
Ik dacht, misschien kunnen jullie er mee overweg.
Dat jullie langs komen. Dan zet ik koffie.

Op dit moment leggen we bij Stut de laatste hand aan Rimpelingen. Aan deze voorstelling – waarin 4 mensen spelen op het toneel en nog eens 4 via video en audio te horen zijn – heb ik sinds mijn komst bij Stut gewerkt. De verhalen zijn gebaseerd op vele interviews met bewoners van Zuilen. 1 december 2011 gaat de voorstelling in première in het Vorstelijk Complex te Zuilen. Zie www.stut.nl

Rimpelingen – een voorstelling over de kunst van het ouder worden
In Rimpelingen ontmoeten vier mensen elkaar op een toneelvloer. Ze vertellen. Over vroeger en nu, over hun jeugd in Nederland of Marokko. Over fysieke problemen, opnieuw verliefd worden en het verliezen van een partner. Over het verschil tussen eenzaamheid en alleen zijn, over levenslustig en levensmoe zijn. Ze leren elkaar steeds beter kennen. Achter de gevels zitten de anderen. Zij komen de deur niet meer uit. Ze zijn onzichtbaar geworden.

Als je een wateroppervlak aanraakt, ontstaan er rimpelingen. Langzaam verspreiden ze zich. Een rimpeling komt obstakels tegen, maar overkomt deze door er overheen of er langs te gaan. Soms kaatst de rimpeling terug. Rimpelingen verwijzen ook naar rimpels, naar de zichtbare herinneringen aan het leven van een mens. Rimpelingen zijn het symbool voor die – soms vervloekte – tekenen van ouderdom die onontkoombaar zijn.

Gerda: Waar ging hij ook alweer over?
Omar: Hoe kun je dat nou vergeten?
Gerda: Gebreken Omar, gebreken komen met de nou ja. Waar ging hij ook alweer over?
Femke: Over ouderdom!
Abdelkader: Wie is dom?

Spel: Omar Beqqali, Femke van der Oord, Gerda van Oostveen en Mohand Afariad. Met: Ton Jekel, Max Perrie, Joke Quirijnen en Greet Veldmeijer. Regie: Donna Risa. Tekst: Malou de Roy van Zuydewijn. Dramaturgie: Jochem Naafs. Assistent dramaturgie: Nadine Arendsen. Assistent regie: Sara Bouman. Film: Marcel Prins. Decor- en kostuumontwerp: Annette Hildebrand. Productie en acquisitie: Samuela Loolofs. Techniek: Samia te Nuijl en Bas Consenheim. Portretfotografie: Rob Huibers. Grafisch Ontwerp: Andreia Costa & Tymen Cieraad. Algemeen directeur: Charlotte Riem Vis. Artistiek leider: Donna Risa.

Rimpelingen is onderdeel van het project ‘Levenslust’ en is tot stand gekomen in samenwerking met GG&GD Utrecht en Indigo. Met dank aan: Welzijnsstichting Portes, Abdelkader Louakili, Amar Haddouch, Willemien Meiberg, Jeanne Gootzen, de Hollandse noot, Mimi Carolina + seniorengroep en alle geïnterviewden.

Rotterdam Health & Happiness 2020

november 22nd, 2011

Van september t/m november 2011 heb ik met Joachim Robbrecht gewerkt aan Rotterdam Health & Happiness 2020. Met de vier thema’s van deze theatrale conferentie boren we de belangrijkste oorzaken aan van de relatief ongezonde Rotterdammer.

Hoe maken we van Rotterdam de gezondste stad van Nederland?

Dat is de hoofdvraag tijdens de theatrale conferentie van regisseur Joachim Robbrecht in samenwerking met het Erasmus MC en Productiehuis Rotterdam. Het publiek staat centraal: de bezoekers kunnen elke avond hun stem laten horen en zo een bijdrage leveren aan een gezonder en gelukkiger Rotterdam. Bij aanvang van de conferentie worden de bezoekers voorzien van informatie om hiermee tijdens de avond zelf, al spelend, oplossingen voor problemen te ontdekken.

De levensverwachting in Nederland is bijna tachtig maar in Rotterdam is dat gemiddeld anderhalf jaar korter. Er is niemand die dat echt wil! Daarom trommelen we politici, ondernemers en wetenschappers bij elkaar om dat anderhalf jaar terug te veroveren. De conferentie duurt de hele maand november en gaat over vier verschillende onderwerpen waarop het meeste gezondheidswinst te behalen valt:

Werk, voedsel, sociale cohesie en lucht

www.rhh2020.nl

Regie en concept: Joachim Robbrecht. Met Sarah Moeremans, Carola Arons, Carry Hendriks. Decor: Tijmen Hauer. Dramaturgie: Lieke van Hoogenhuyze en Jochem Naafs. Fotografie: Shinji Otani. Productie: Productiehuis Rotterdam (Rotterdamse Schouwburg) in samenwerking met Erasmus MC.

weet het (nog) niet

november 11th, 2010

weet het (nog) niet
Over relaties in het transdisciplinaire maakproces

Hoe maak je een theatervoorstelling? Wie en wat is er allemaal betrokken bij een maakproces? Wat is er nodig om tot een voorstelling te komen? Op welke manier werken mensen samen in een maakproces? Er zijn verschillende redenen dat ik deze vragen begon te stellen. Er zijn ook verschillende redenen te noemen waarom deze vragen interessant en relevant zijn voor theatermakers, theaterwetenschappers, dramaturgen, technici, studenten en kunstenaars uit andere disciplines. Ik wil graag mijn fascinatie voor het maakproces delen.

Het boek kwam tot stand in het kader van het SIA/RAAK-project Arts-professionals in transdisciplinaire kunstprojecten en is te bestellen via het Lectoraat Theatrale Maakprocessen.

In dit cahier richt ik mij niet op theater als één discipline. Kenmerkend voor theater is juist dat er verschillende disciplines samen moeten werken om tot een voorstelling te kunnen komen: licht, geluid, acteren, regisseren, schrijven, video, games, beeldende kunst, vormgeving, wetenschap, filosofie en communicatie kunnen als ‘disciplines’ worden gebruikt in het maakproces van theater. Desondanks heb ik wel gekozen om te spreken van theatrale maakprocessen. Deze term benadrukt dat er in het maakproces gewerkt wordt aan een kunstwerk dat live wordt opgevoerd. De vraagstelling waar ik mij op richt is de volgende:

Op welke manier kan een heterogeen relationeel perspectief bijdragen aan het begrip van hedendaagse theatrale maakprocessen?

Om deze vraag te beantwoorden vergelijk ik verschillende maak- en analysemethoden om vervolgens in te gaan op Actor-netwerk theorie als filosofie en methode.

  • ANT als filosofie verschaft een beeld van de wereld gebaseerd op verandering en relaties. In dit wereldbeeld zijn menselijke en niet-menselijke actoren niet per definitie verschillend. Iedere actor is slechts een actor in relatie tot andere actoren. Deze relaties én de actoren zelf zijn altijd aan verandering onderhevig. Iedere actor is bovendien ook een netwerk, vandaar het begrip ‘actor-netwerk’. Een actor is een tijdelijke punctualisering van een netwerk in de ogen van een beschouwer als gevolg van succesvolle translatie door alle actoren in het actor-netwerk.
  • ANT als methode is een sociologische werkwijze om processen te bestuderen. Het richt zich op de wijze waarop kennis (of een product) tot stand komt. Daarbij worden zowel mensen als niet-mensen als actoren beschouwd. De methode gaat uit van een heterogeen netwerk van actoren en onderzoekt de wijze waarop deze actoren relaties aangaan, onderhouden en verbreken met betrekking tot een probleem.1 De onderzoeker maakt daarbij zelf deel uit van het netwerk.

Door vervolgens ANT als analysemethode te gebruiken om transdisciplinaire maakprocessen te analyseren probeer ik inzicht te geven in het maakproces van The Respons(e)ible Project van Joris Weijdom, Bas Haas en Arnaud Loonstra. In het laatste hoofdstuk geef ik een voorzet voor hoe ANT in het maakprocese actief zou kunnen worden ingezet.


1. Latour benadrukt in een dialoog met een student dat ANT niet als methode gebruikt kan en zou moeten worden, doch eerder als een gids. Het wijst de onderzoeker op de relatie tussen de onderzoeker en het onderzochte (2005: 156). Ik gebruik het begrip methode in een bredere zin om het te onderscheiden van ANT als filosofie. Methode is hier te begrijpen als een poging tot toepassen, een methode in wording.

The Post Show Party Show

december 1st, 2008

December 5th and 6th The Post Show Party Show is coming to Amsterdam. Ivana Müller invited Michael Pinchbeck on behalf of Frascati to perform it as ‘supporting programme’ of her performance Playing Ensemble Again and Again. He was one of the participants of Springdance Dialogue last April. This performance was shown there and the intriguing combination of re-enacting the past and being in the here and now hit me. Pinchbeck seems to have found a fascinating way in which the past and the present get mixed up and reinvented. Here are two quotes from the text I wrote for Springdance:

“At the start of The Post Show Party Show, every spectator is offered a drink. In this performance, Michael Pinchbeck very clearly plays with the here and now. He mentions his own presence and his father’s as actors, as well as the audience’s presence. He combines this layer in the performance with an attempt at re-enacting The Sound of Music and the post show party after the amateur performance of the musical in which his parents met in 1970”.

“Memory, nostalgia and the personal play an important role in Pinchbeck’s work. In The Long and Winding road and Sit with me for a moment and remember, he invites the audience to accompany him in a car or on a bench for a one-to-one performance. If they ask, he talks with his visitor about his reasons for inviting them to join him. In The Post Show Party Show, Michael Pinchbeck returns to the past once more. In these performances, he does not tell a story about himself or voice his opinion about a subject. He tries to recount what has happened and how he relates to these events: always looking for what is left behind to see what is lost”.

The Post Show Part Show – Michael Pinchbeck
December 5 and 6: 19.30 in Frascati2
December 6: 18.45 Pinchbeck discusses his work with dramaturge Jeroen Fabius

Playing Ensemble Again and Again – Ivana Müller
December 3/6: 21.00 in Frascati1

Ursus Ludens

september 23rd, 2008

(Geschreven voor summerschool kunstkritiek, Het Theaterfestival Antwerpen, VTI)

Hotel ModernRococo
Antwerpen, Bourla, 22 augustus 2008

Een georganiseerde chaos: dozen, bubbeltjesplastic, allerlei objecten en twee stille figuren met berenmaskers uitgestald op een wit plastic zeil. Het publiek komt binnen en is gedwongen over het knallende bubbeltjesplastic naar zijn plek te lopen. Het geluid hiervan is nog maar net uitgedoofd als er leven in een van de beren komt. Liggend op een trolley rolt de beer naar voren. Het voorzichtige geknal van het publiek maakt plaats voor het geratel van een mitrailleur: het spelen is begonnen.
Read more »

Het volk in de tragedies

september 23rd, 2008

(geschreven voor summerschool kunstkritiek, Het Theaterfesitval Antwerpen/ VTI)

Toneelgroep AmsterdamRomeinse Tragedies
Antwerpen, deSingel, 24 augustus 2008

Het toneel is één grote woonkamer met moderne, maar saai lichtgrijze banken, televisies en verschillende tafels. In het midden een gangpad omgeven door twee glazen muren. In de coulissen zijn twee bars te vinden, een leeshoek, enkele computers en een kap- en make-upsalon. Liggend op een bank een jongedame, de vrouw van Coriolanus, iets verder daarachter zit op een andere bank zijn moeder Volumnia.
De Master of Ceremony kondigt het aan, het publiek is vrij zich te bewegen tussen podium en zaal. De rol van de toeschouwer lijkt tijdens Romeinse Tragedies door Toneelgroep Amsterdam duidelijk anders dan het de afgelopen jaren in de grote zaal was. In deze enscenering van William Shakespeares stukken Coriolanus, Julius Ceasar en Antonius en Cleopatra heeft de toeschouwer een ruimere actieradius. De voorzieningen in de coulissen staan voor een deel in dienst van het publiek dat vanaf de eerste mogelijkheid in groten getale het toneel op stroomt. Een voorstelling die zes uur duurt vergt veel van de toeschouwers. Met wat te eten en te drinken worden zij tevreden gehouden en is het inlassen van lange pauzes waarin de concentratie wegvalt overbodig. Een originele logistieke oplossing bij een theatrale marathon. Maar esthetisch en inhoudelijk zijn er bedenkingen te plaatsen bij deze keuze.
Read more »

‘De kwaliteit van…’

oktober 10th, 2007

In 2007 was ik een van de cultuurjournalisten die namens het Domein voor Kunstkritiek enkele festivals in Nederland bezocht op zoek naar ‘De kwaliteit van…’. De kwaliteit van interdisciplinaire voorstellingen, interactieve voorstellingen, interculturele voorstellingen, community art, vermenging van ‘hoge’ en ‘lage’ kunst et cetera.

“‘De kwaliteit van…’ is een project van het Domein voor Kunstkritiek in samenwerking met Theater Instituut Nederland, Festival Cement, Springdance/festival, Holland Festival en Cosmic /Made in da Shade“.
(meer informatie: www.dekwaliteitvan.nl en www.domeinvoorkunstkritiek.nl).

Tijdens dit traject hebben de deelnemers verschillende stukken geschreven. Hieronder een selectie van mijn stukken geschreven tijdens en over Springdance 2007 en de voorstelling HRMNNH! (Kung Fu Hossel) van Made in da Shade/ Cosmic. “Have you ever been experienced” (over 5 Streams van Ibrahim Quraishi) en het artikel “Kunstkritiek als open discussie: een intersubjectieve kunstkritiek” staan elders op deze website.

Read more »